Search is not available for this dataset
id
stringlengths 0
8
| title
stringlengths 1
247
| text
stringlengths 1
566k
| url
stringlengths 0
44
|
---|---|---|---|
Pakistan | Beunagi Nanggroë.
Propinsi
Wilayah
Baluchistan ngon Propinsi Batah Barat La’ôt na cit Wilayah Propinsi Neumat Sukèë. | ||
Palang Mirah | Meungnyoe tadeungö narit Palang Mirah laju teulintaih lam peu-euet geuntanyoe keu ureueng nyang peutimang ureueng binasa, boh bak jalan raya atawa bak teumpat laén. Hana soe laén nyang padubawa maléngkan awak bak Palang Mirah nyan. Awak nyan seudia beri bentuan peue nyan patôt meuteumeung bantuan. Jadi, Palang Mirah nyan nakeu saboh badan nyang meuseuleu-ah teunaga keu masyarakat. | ||
Filastin | Palèstina ( "Filasṭīn"/"Falasṭīn"/"Filisṭīn") nakeuh saboh neugara nyang na di wilayah Asia Barat. | ||
Persiraja | Persiraja nakeuh saboh tim sipak bhan nyang na di Banda Acèh. | ||
Peurancih | Peurancih, bak raseumi nakeuh Republik Peurancih (bahsa Peurancih: République française), nakeuh saboh neugara nyang neuduëk wilayah metropolitanjih na di Iërupa Barat ngon na cit meupadum boh pulo ngon wilayah dèelat di beurandéh la'ôt banuwa nyang na di banuwa la'én. Peurancih Metropolitan meubuju banyang dari La'ôt Mediterania sampoë u Seulat Inggréh ngon La'ôt Barôh, ngon lom dari Rhine u La'ôt Atlantik. Ureuëng Peurancih kayém geukheun Peurancih Metropolitan seubagoë "L'Hexagone" ("Heksagon") meuseubab rupa geometris wilayahjih. Peurancih nakeuh saboh republik meusaboh semi-presidensia nyang hana presiden. Ideologi utamajih geupasoë lam Deklarasi Hak Asasi Manusia ngond Ra'yat Neugara.
Peurancih Meuceuë ngon Belgia, Luksèmburg, Jeureuman, Swiss, Italia, Monako, Andorra, ngon Spanyol. Deungon na deupartemen beurandéh la'ôt, Peurancih meubagi tanoh ceuë cit ngon Brasil ngon Suriname (meuceuë ngon Guyana Peurancih), ngon Sint Maarten (meuceuë ngon Saint-Martin). Peurancih meuhubông cit ngon Britania Raya bak Terowongan Channel, nyang na dimeuyub la'ôt Seulat Inggréh.
Peurancih na tom jeuët keu salah saboh neugara nyang teuga di dônya phôn nibak teuneungoh abad keu-17. Lheuëh nyan lom abad keu-18 ngon 19, nibak masa nyan Peurancih ka meuhasé jipeudong keurajeuën kolonial paléng rayeuek di dônya, meubeunteuëng wilayah keurajeuën nyan ban sipanyang Afrika Barat ngon Asia Teunggara, ngon nyan keuh ék jibri peungarôh rayeuek bak reusam ngon siyasat da'irah koloni jih. Peurancih nakeuh saboh neugara hayeuë, ngon ekonomi nyang that rayeuek keu-nam (PDB nominal) atwa keu-lapan (PPP) paléng rayeuek di dônya. Neugara nyan nakeuh that ramèe ureuëng jak kunjông di dônya, na 82 juta droe peulancong aséng trôh keunan bak tiëp thôn (jitamong cit ureuëng meuniaga nyang geutamong keunan han kureuëng nibak 24 jeuëm di Peurancih). Peurancih nakeuh saboh neugara nyang rôh keu peudong Uni Eropa, ngon na wilayah paléng rayeuek nibak mandum anggèta. Peurancih na rôh cit keu neugara peudong Majeulih Bansa-bansa, ngon anggèta Francophonie, G8, NATO, ngon Uni Latin. Nakeuh neugara nyan salah saboh nibak limong anggèta teutap Diwan Peuaman Majeulih Bansa-bansa; lam bideuëng nuklir di Peurancih na 360 ulèe beureutôh aktif ngon 59 peumbangkét listrék teunaga nuklir.
Asai nan.
Nan "France" teuka nibak bahsa Francia Latin, nyang meuma'na "tanoh bansa Frank" atawa "Frankland". Na meupadum boh teori keu nan Frank. Salah saboh jih teuka nibak narit Proto Jermanik frankon nyang jipeuma'na seubagoë "javelin" atawa "lance", nakeuh nyan saboh seunjata baci rhom nyang nan jih Frank nyang geuturi seubagoë francisca.
Asai nan nyang la'én nakeuh lam bahsa Jermanik jameun, Frank nyan meuma'na "bibeuh" nyang geukheun keu sidroe lamiët. Narit nyoe mantong cit jinguy lam bahsa Peuranci seubagoe franc, geunguy cit keu teujeumah narit "Frank" ngon mata pèng da'irah nyan sampoë geunguy mata pèng euro bak thôn 2000. | ||
Polinesia | Nanggroë-nanggroë nyang rôh lam kawasan Polinèsia nakeuh: | ||
Pulo | Pulo nakeuh saboh daratan nyang bak binèhjih ië. Pulo-pulo nyang na di ateuëh bumoë nyoë, yôh awai-awai dilèë le nyang meusaboh, kon meuklèh lagèë jinoë.
Pulo di Éndônèsiya.
Di Éndônèsiya le that pulo, nyang paléng luwah nakeuh pulo Kalimantan atawa Bornèo. Pulo nyang barat that nakeuh pulo Wèh, nyang Timu that nakeuh pulo Papua, nyang utara that nakeuh pulo Miangas, nyang seulatan that nakeuh pulo Roté. | ||
Qadha | Qadha nakeuh hukôm Allah bak peue mantong nyang ka geupeuteutap lé Allah. Nyan sesuai lagèe kheundak Allah. | ||
Qatar | Qatar nakeuh saboh nanggroë nyang na di Asia Barat. | ||
Rabu Abéh | Uroe rabu keuneulheueh bak buleuen Sapha, ramè that ureueng jak manoe-manoe u laôt. Manoe nyan geukheun manoe Rabu Abéh. Bak binèh pasi ureueng duek meuramien meutumpôk-tumpôk. Na nyang duek meutumpôk di yub seukè. Na di yub bak arôn, tapi na cit nyang duek di yub tenda. Takalön ladôm na nyang teungoh manoe, na nyang teungeh meu’èn galah. | ||
Rimuëng | Rimuëng ("Panthera tigris") nakeuh saboh meunatang nyang na lam uteuen. | ||
Sahabat | Sahabat, asai tutô nibak (), nyang areuti jih ureuëng nyang sabé-sabé sajan sidröe-sidröe uruëng. Teutapi nyang geumukusued Sahabat disinöe sahabat Nabi Muhammad nyang meu iman keu Nabi, nyang na uruëng nyan bak watè hudép Nabi Muhammad SAW, bahpih uruëng nyan mantöng aneuk manyak that. Atawa ureuëng nyan hana töm meureumpök ngön Nabi, tapi na geu meu hudép meusigöe ngön Nabi, geu meu iman keu Nabi, ureuëng nyan pih geu peunan Sahabat Nabi.
Lam kawan sahabat Nabi nyan, na nyang geupeunan Sahabat peuët, lagè Abu Bakar, Umar, Ustman, Ali. Meuhat na sahabat siplôh, nyang ka geujamin lê Rasulullah tamöng syeuruga. | ||
Sharaf | Èleuëmè sharaf () atawa tashrèf () na keuh salah saböh cabeuëng èleuëmè lam sasteura Arab, nyang meunyöe han ta kuasai èleuëmè nyöe han meuhasé meuphôm bahsa arab. Èleuëmè Tashréf geu umpamakan 'mak' bagi èleuëmè-èleuëmè lam bahsa Arab, seuhingga patôt na ungkapan: النحو اب علم العربية والصرف امها. Èleuëmè nahu bapak èleuëmè bahsa Arab, èleuëmè sharaf mak jih.
Sharaf areuti jih meupaléng atawa meu ubah, tashréf areuti jih peupaléng atawa peu ubah. Meunyöe meunan meukeuseued sharaf atawa tashréf disinöe nakeuh: "Ta peu ubah beuntuk saböh-saböh kalimat nibak asai jih keu padum-padum böh kalimat nyang ta peureulè". Lagè miseuë احسن (ahsana, areuti jih 'ka jipeujröh') jeuët keu يحسن (yuhsinu, areuti jih 'akan jipeujröh') atawa jeuët keu محسن (muhsin, areuti jih 'ureuëng nyang peujröh'), meunan chit bak kalimat-kalimat nyang la'én.
Peureulè that beutateupeu le geu tanyo, nyang bahwasajih jeumulah harah-harah lam saboh-saboh kata lam Bahsa Arab paléng dit na lhèë boh harah jih lagè درس, نصر, حرم. Paléng le jeumulah harah jih 6 boh, miseuë إحرنجم إستخرج. .
Teutapi huruf asai jih teutap lhè boh, nyang la'én nibak lhè nyan harah teunamah (hurôp tambahan) lagè إجتمع asai kalimat jih جمع, aléf ngon ta' nyan harah teunamah.
Harah teunamah nyan le that fa'idah jih. | ||
Sikula | Sikula nakeuh saboh teumpat keu aneuk miët meurunoë. Lam sikula geupeurunoë macam-macam éleumèë lagee meubeuet, seumurat ngon kira-mira. La'èn nibak nyan geupeurunoë cit adat keulakuwan nyang patot. Le aneuk miët nyang tan meusikula hana jitupeue adat. Jeuheut peurangeui. Aneuk nyang tan ajaran, adak ji'eu gob beunci sabé. Ma ku mangat that até jakalèë aneukgeuh ceudaih lagi gèt peurangeui. Ureuëng nyang meugah-meugah jinoë ban dum geumeusikula dilèë. | ||
Singapura | Singapura (Bahsa Inggréh: Republic of Singapore/Singapore, Bahsa Cina: 新加坡共和国/新加坡, Bahsa Meulayu: Republik Singapura/Singapura, Bahsa Tamil: சிங்கப்பூர் குடியரசு/சிங்கப்பூர்), nan raseumi Republik Singapura nakeuh saboh neugara-kota bak ujông Seumeunanjông Malaya, 137 kilometer barôh nibak khatulistiwa. Neugara nyoe teudöng nibak 63 boh pulo cut-cut, nyang paléng rayek nakeuh pulo Ujông. | ||
Sipak bhan | Sipak bhan atawa meu'èn bhan (basa Inggréh: "football" atawa "soccer") nakeuh jeunèh grak badan ngön cara geusipak bhan (bola). Bola nyoe biasajih geupeugèt dari kulét seureuta geumeu'èn lé duwa boh kawan nyang maséng-maséng 11 droe ureueng meu'èn inti seureuta padum droe ureueng meu'èn geukeubah keu geunantoe.
O
Nibak abad 21 nyoe, sipak bhan ka geumeu'èn lé 250 yuta droe ureueng di 200 boh nanggroe di dônya, jinoe meu'èn bhan ka jeuet keu cabeueng grak badan nyang paléng meucuhu ban sigom dônya. Meu'èn bhan meutujuan untuk peulôp bola atawa peugoi meule-le u dalam gôn lawan. Sipak bhan biasa geumeu'èn nibak lapangan peuet sagoe, di ateueh naleueng atawa naleueng plastik. | ||
Siprus | Siprus (Bahsa Yunani: Κύπρος "Kýpros", Bahsa Tureuki: Kıbrıs, Bahsa Yunani: Κυπριακή Δημοκρατία "Kypriakī́ Dīmokratía", Bahsa Tureuki: Kıbrıs Cumhuriyeti) nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Asia Barat Daya. | ||
Srilanka | Srilanka, lam seujarah geuturi ngon nan Ceylon ngon raseumi Rèpublik Sosialis Demokratik Srilanka nakeuh saboh nanggroë pulo di Asia Seulatan. Neuduëkjih na di La'ôt Hindia , blah rot barat daya Teluk Benggala , meupisah ngon semenanjung Hindia lé Lhôk Mannar ngon Seulat Palk . Neugara nyoë na bataih la'ôt ngon Maladewa di barat daya ngon India di barat la'ôt. | ||
Sôleutan Acèh | Sôleutan Acèh nakeuh ureueng mat gayam atawa raja di Keurajeuen Acèh, kön cuma sôleutan nyang na di Acèh, di Acèh na cit Sôleutanah atawa Sôleutan Inong. Nyoekeuh dapeuta nan sôleutan nyang tom mat gayam di Keurajeuen Acèh.
Geunaréh Meukuta Alam.
Di yup nyoe nakeuh dapeuta sôleutan Acèh nibak garéh Meukuta Alam. | ||
Surat Al-Baqarah | Surat Al-Baqarah (, , ""Leumo inöng""), nakeuh salah saboh surat lam Kureu'an nyang geupeutrôn lé Allah Ta'ala di Madinah, geupeunan al-Madiniyah. Jeumeulah ayatjih na 287 ayat, na sit ulama peugah 286 ayat. Hareutoe "Al-Baqarah" lam bahsa geutanyoë na keuh saboh leumo inöng.
Geupeunan Al-Baqarah seubabjih lam surat nyan na geuseubôt-seubôt kisah teuntang leumo nyang geunguy untôk geupeuseuleusoë dakwa-dakwi (beunantah) nyang teujadi bak masa Nabi Musa AS. Bak masa nyan na teujadi poh-meupoh, seuhingga meuninggai sidroe ureuëng, nyang ureuëng nyan na geukeubah duwa droë ahli waréh, aneuk keumuëngeuh. Jidakwa lé ahli waréh nyan na ureuëng poh, maka jak meungadu bak Nabi Musa AS, Nabi Musa neuparèntah ureuëng-ureuëng nyan untôk geusie saboh leumo. | ||
Surat Al-Falaq | Surat Al-Falaq (Watèë Suboh-Beungoh), Neupeutrôn di Madinah, limong boh ayat.
Teks.
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ١
مِن شَرِّ مَا خَلَقَ ٢
وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ٣
وَمِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ ٤
وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ٥
Transliterasi.
Bismillaahirrahmaanirraahiim
Bahsa Aceh.
Deungon nan Allah nyang that Peumurah ngon nyang that Geumaséh. | ||
Surat Al-Fatihah | Surat Al-Fatihah (, , "Peuneuhah"), nakeuh surat nyang phôn lam Al-Qur'an. Surat nyoe neupeutrön di Mekkah nyang asoe surat nyoe na 7 ayat. Al-Fatihah nakeuh surat nyang keuphôn neupeutrön nyang leungkap lam Al-Qur'an. Neupeunan "Al-Fatihah" sabab surat nyoe seubagoe surat nyang phôn atawa nyang peuhah nibak surat-surat la'én lam Al-Qur'an. Surat nyoe neupeunan sit ngön nan (, "Nang Al-Qur'an") atawa (, "Nang Kitab"). Sabab neubeuet lam seumbahyang meu'ulang-ulang, surat nyoe neupeunan sit ngön (, "tujôh nyang meu'ulang-ulang").
Asoe Surat.
Ayat 1: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
Ayat 2: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
Ayat 3: الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
Ayat 4: مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ
Ayat 5: إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
Ayat 6: اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ
Ayat 7: صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ | ||
Surat Al-Fil | Surat Al-Fil (, ""Gajah"") nakeuh surat keu-105 lam Al-Qur'an. Jeumeulah ayat surat nyoe nakeuh 5 ayat. Surat nyoe geupeutrön di Meukah, geupeutamöng lam kawan Surat Makkiyah. Narit "Al-Fil" geucok nibak ayat nyang phôn lam surat nyoe nyang hareutoejih nakeuh "gajah". Surat nyoe geuriwayat bhaih sidroe raja Yaman, Abrahah, ngön teuntrageuh nyang geuneuk peuancô ka'bah. Gobnyan ngön teuntrageuh geujak u Meukah ngön 13 boh gajah (atawa 9 boh gajah lam riwayat la'én). Thôn nyoe geupeunan cit ngön Thôn Gajah.
Teujeumah.
Bahsa Acèh.
Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lom nyang that Geumaséh. | ||
Surat Al-Ikhlash | Surat Al-Ikhlash (, ""Peunyata Allah Sidroe"") nakeuh surat keu-112 lam Al-Qur'an nyang jeumeulah ayat surat nyoe nakeuh 4 ayat. Asoe surat Al-Ikhlash nakeuh bhaih peunyata meunyoe Allah sidroe Tuhan nyang hana geumeusyarikat ngön peuneujeut-peuneujeut la'én. Narit "Allahu ahad, Allahus shamad" kayém na bak pèng Dinar yôh jameun khalifah. Saweueb nyan narit nyan geukira seubagoe slogan nanggroe Khilafah Islamiyah.
Asoe Surat Al-Ikhlash.
Latén.
Bismi Al-lahi al-r-Rahmani-al-r-Rahimi.
Bahsa Acèh.
Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lagi nyang that Geumaséh. | ||
Surat Al-Kafirun | Surat Al-Kafirun nakeuh surat nyang keu-109 lam Kuru'an. Surat nyoë geupeutrôn di Meukah. | ||
Surat Al-Kautsar | Ayat.
بـســـــم الله الــــرحمن الــــرحيم
<br> اِنَّاۤ اَعۡطَيۡنٰكَ الۡكَوۡثَرَؕ ۱
<br> فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانۡحَرۡؕ ۲
<br> اِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الۡاَبۡتَرُ ۳
Teujeumah.
Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lagi nyang that Geumaséh. | ||
Surat Al-Lahab | Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lagi nyang that Geumaséh. | ||
Surat Al-Ma'idah | Surat Al-Ma'idah (, , ""Idang"") nakeuh saboh surat lam Al-Qur'an nyang geupetrön di Madinah (surat Madaniyah). Na padum-padum ayat lam surat nyoe neupeutrön di Mekkah, dan nyang leubèhjih neupeutrön di Madinah watèe lheuh Nabi Muhammad hijeurah. Neupeunan surat "Al-Ma'idah" sabab neucalitra bhaih umat Nabi Musa AS nyang geulakèe peutröh idang dari langèt bak Allah. Neupeunan deungön nan "Al-'Uqud" sabab lam ayat nyang keuphôn nibak surat nyoe neuparéntah lé Allah bak bandum umat Islam mangat jipeubuet mandum janji bak Allah ngön janji nyang jipeugöt bak ureueng-ureueng la'én. Neupeunan sit deungön "Al-Munqiz" sabab na neucalitra bhaih Nabi Musa AS nyang neupeuseulamat umatgeuh nibak 'azeub Allah. | ||
Surat Ali-'Imran | Surat Ali-Imran (, , ""Keuluarga 'Imran"", salah saboh nibak surat lam Al-qur'an nyang neu peutrôn lé Allah di Madinah nyang jeumulah ayatjih 200 boh ayat. Areuti Ali-Imran na keuh Keuluarga Imran. Lam surat nyoe neucalitra bhaih masa lahé Nabi Isa AS (nyang keujadian nyan sama lagèe Nabi Adam AS), bhaih mu'jizat gobnyan, ngön calitra bhaih masa lahée Maryam binti Imran, poma Nabi Isa AS. Neupeunan "Az-Zahrawan" sabab surat nyoe neupeuhah mandum pue-pue nyang jisom lé ahli kitab teuntang akan lahé Nabi Isa ngön Nabi Muhammad . | ||
Surat An-Nas | Surat An-Nas (, , ""Manusia"") nakeuh surat nyang keu-114 lam Al-Qur'an. Surat nyoe geupeutrön di Meukah.
Asoe surat.
Transliterasi.
Bismi Al-lahi al-r-Rahmani-al-r-Rahimi
Bahsa Acèh.
Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lagi nyang that Geumaséh. | ||
Surat An-Nashr | Deungon meuseubôt nan Allah Nyang Paléng Peumurah lagi nyang that Geumaséh. | ||
Surat An-Nisa' | Surat An-Nisa′ (, , ""Ureueng inöng""), nakeuh surat keu-4 lam Al-Qur'an nyang jeumeulah ayatjih 176 ayat. Surat nyoe neupeutrön di Madinah, makajih geubôh lam keulompok surat Madaniyah. Neupeunan "An-Nisa′" sabab lé neumarit bhaih ureueng inöng meunyoe geubandéng nibak surat-surat nyang la'én. Surat la'én nyang neumarit bhaih ureueng inöng nakeuh Surat Ath-Thalaq atawa neupeunan "Surat An-Nisa′ Ash-Shughra′". Salang surat nyoe neupeunan sit deungön "Surat An-Nisa′ Al-Kubra′". | ||
Suriyah | Suriyah (Bahsa Arab: سوريا Sūryā / سورية Sūrīyah/ الجمهورية العربية السورية/ Al Jumhuriyah 'Arabiyah Suriyyah/, Bahsa Syriac: ܣܘܪܝܐ) nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Asia Barat Daya (Timu Teungoh). Neugara nyoë meuceuë ngon Turki blah rot barôh, Irak di timu, La'ôt Teungoh di barat ngon Yordania di tunong. Nang nanggroë Suriyah nakeuh banda Damsyik atawa Damascus.
Neugara suriyah moderen nakeuh euncit dari mandat Peurancih nyang geucok pulang meurdeka bak thôn 1946. Tarèh paléng awai neugara Suriyah phôn bak abad keu 4 seugolom masehi. Banda Damsyik yôh masa dilèe jeuet keu pusat peumerèntah keurajeuën Bani Umayyah, ngoen lheuëh nyan jeuet keu pusat peumerèntah Bani Mamluk.
Ureuëng neuduëk di neugara Suriyah nyan na leubèh kureuëng 19,3 juta droë. Le ureuëng duëk di Suriyah nakeuh meuagama Islam madzeuhab Ahlussunnah Wal-Jama'ah (sunni), ngon jumeulah na 74% dari mandum populasi. La'én nibak nyan neunguy madzeuhab la'én lagèe Syi'ah na 11%, Druze dan madzeuhab Islam la'én 5%. Na cit disinan ummat meuagama Kristèn madzeuhab Suriyah Ortodoks nyang na nibak 10% dari mandum daripada seluruh populasi. dari thôn 1963 neugara nyoe geupeutimang lé Peureuté Ba'ath; dari thôn 1970, ulèe naugara sabé lam jaroë kuru keuluwarga Assad. Prèsidèn Suriyah jinoe nakeuh Bashar al-Assad, aneuk agam Hafez al-Assad nyang geumat jabatan dari thôn 1970 sampoe meuninggai bak thôn.
Ta ikôt bak tarèh riwayat, Suriyah tom cit geukuwasa wilayah Libanon, Israel, Binèh Barat, Seumenanjông Gaza ngon beunagi wilayah Jordan, la'én nibak ranto Jazirah ditimu la'ôt Suriyah moderen. Lam areuti riwayat tarèh, da'irah nyoë geuturi keu Suriyah Rayeuek atawa "Bilad asy-Syam" bak nan Arab (). Keurajeuën Suriyah nyoe ka geupeulheuëh droe nibak neulakèe lom wilayah İskenderun, nyang jinoë jeuet keu wilayah Hatay di Turki. Da'irah nyoe tom jeuet keu saboh bagi nibak Suriyah, meunan pih pihak Damsyik geu akô raseumi da'irah nyan jeuet keu wilayah Turki lam meujanji damèe bak siplôh thôn nyang ka lheuëh. Lam Prang Nam Uroë thôn 1967, Israel jireubot Tanoh Manyang Golan dari jaroe Suriyah.
Asai nan.
Nan "Suriyah" teuka nibak bahsa Yunani Jameun "Suriya", nyang geunguy lé ureuëng Yunani keu geu gla bansa Assuriya, nan nyoë mungkén nakeuh teuka dari "Assuriya", nyang teuka cit nibak "Aššur" lam bhasa Akkadia.
Tarèh.
Phôn that dari seukita 10.000 SM, Suriyah nakeuh saboh neuduëk budaya Neolitikum bak watèe nyan bideuëng meuneugoë ngon peurabé meunatang phôn-phôn that geupeulaku di dônya. Meu ikôt ngon "periode" Neolitik Barô nyang leumah ngon rumoh-rumoh peuët sagoë panyang reusam Mureybet. Dum ureuëng ahli arkeologi ka geupeuleumah nakeuh reusam ureuëng dilèe di Suriyah saboh reusam manosia nyang paléng tuha di bumoë.
Bak jameun dilèe Suriyah Raya nakeuh wilayah Suriyah modern, Libanon, Israèl, wilayah Palestina, beunagi Yordania ngon Kurdistan, geurasi nan Suriyah le bansa Yunani. Bak watèe nyan nakeuh pintô rot darat nyang geuhubông lhèe boh banuwa. Jeuet ta kalon bak ceuë wilayah nyang geupeuceuë lé La'ôt Teungoh di barat, Gurôn Arab di tunong, ngon gunong-gunong Taurus di barôh. Lé meuntroë bideuëng pariwisata Suriyah geutamah cit nyang nakeuh wilayah tarèh ceuë nyan leubèh luwah lom jitamong keunan simpang La'ôt Kaspia, La'ôt Itam, La'ôt Hindia ngon kruëng Nil.
Lam neuduëk utama ra'uëh ureuëng meuniaga Suriyah jameun jitamong keunan da'irah tuha Suriyah, Anatoli (Turki), Mesopotamia, Mesir, ngon Aegea.Suriyah Tuha geuweuëk keu beunagi ateuëh ngon meuyub. Suriyah meuyub geuturi keu Coele-Suriyah (Suriyah lam ruweuëng) nyang neuduëk na diantara Libanus ngon gunong-gunong Antilibanus. Damsyik nakeuh nang nanggroë tuha da'irah nyan.
Suriyah na lam kuwasa Keurajeuën Rôm bak abad 64 SM jigantoë nibak kuwasa bansa Yunani ngon Raja Seleukus. Rôm jibagi nanggroë nyan jeuët keu 2 provinsi Suriyah, Suriyah Prima ngon Suriyah Secunda. Antiokhia nakeuh nang nanggroë ngon banda Aleppo jeuët keu banda utama Suriyah Prima. Suriyah Secunda geuweuëk lom jeuët keu 2 beunagi, Phoenicia Prima (beunagi rayeuëk Libanon moderen), ngon nang nanggroë di Tirus, ngon Phoenicia Secunda, ngon nang nanggroë di Damsyik.
Neuweuëk wilayah.
Suriah geuweuëk lam 14 boh propinsi, nyakni: | ||
Syiah Kuala | Tengku Syiah Kuala nan asli gopnyan na keuh Syèkh Abdurrauf Singkil (Singkil, Acèh 1024 H/1615 M - Kuala Acèh, Acèh 1105 H/1693 M) nakeuh sidroe ulama rayeuk Acèh nyang that dituri. Gopnyan na peungaroh nyang rayeuk bak geupeuturi agama Éseulam di Sumatera deungon Nusantara bak umum jih.
Syiah Kuala geumeurunoë bak le ulama Timu Teungöh, teuma duwa droë gurèë nyang paléng geuhoreumat nakeuh Syèkh Ahmad al-Qusyasyi ngon murid gobnyan Syèkh Ibrahim al-Kurani. Ureuëng-ureuëng Nusantara nyang that meusyeuhu nyang meuakrab ngon gobnyan watèe geumeurunoe di Meukah nakeuh Syèkh Yusuf Tajul Khalwati nibak Makassar, seudangkan murid nyang meurunoe agama ngon tarekat nibak gobnyan nakeuh Syèkh Burhanuddin Ulakan nibak Minangkabau ngon Syèkh Abdul Muhyi nibak Pamijahan, Tasikmalaya.
Gobnyan meuninggai bak thôn 1693 bak umu 73 thôn. Gobnyan geukubu di bineh meuseujid nyang geupeudong gobnyan di Kuala Aceh, gampông Deah Raya, Syiah Kuala, kira-kira 15 km nibak Banda Acèh. | ||
Tajikistan | Tajikistan nakeuh saboh neugara nyang na di Asia Teungöh. | ||
Takèngon | Takengon, saböh kuta nyang na bak binèh la'ôt tawa, nyan keuh ibu kota Kabupatèn Aceh Tengah. Untôk trôh tajak u kuta Takengön, tanyöe meucéh ta ék moto atawa ta ba honda dari Bireuën, nyan meunyöe ta teuka nibak Banda Aceh atawa Medan. Teutapi meunyöe ta teuka dari Meulaboh jeuët tajak ret Beutong, Pameuë. | ||
Taseuréh | Taseuréh (), meukeusudjih nakeuh meuubah-ubah beuntuk kalimat-kalimat lam bahsa Arab nibak saboh kalimat u kalimat la'én deungon tujuan untôk ta peugèt saboh-saboh kalimat nyang ta peureulèë.
Teuntang taseuréh nyoë jeuët tameurunoë lam éleumèë sharaf, di sinan teupeugah peukara-peukara nyang meuhubông ngon éleumèë taseuréh.
= Dapeuta Miseuê/contoh Kalimat Taseuréh = | ||
Tauhid | Tawhid bak lafay nakeuh salah saböh lafai nyang geunguy keu meurunoe bhaih 'eleumèe è'tikeuëd. Hareutoe "tawhid" bak lugat nakeuh peusidröe, asai narit/tutò (ci neukalon bak tashréf ) meukeusudjih taè'tikeuët Allah nyan sidröe, hana ramè. Sidröe bak zat, bak sifeuët, bak beuët.
Tauhid na keuh salah saböh syarat sah 'amai sidröe-sidröe manusia, meunyöe hana tauhid 'amalan hana geuteurimong lé Allah Ta'ala. Na lam saböh narit lam bahsa Arab, "". Nyang Makna jih, "hana sah ibadat meunyoë hana ta turi zat nyang ta seumah". Na nyang peugah nyan hadih Nabi, na cit peuneugah nyan kheuên ulama.
Lam Èleuêmè Tauhid geu peunyata padum-padum boh peukara, antara la'én: | ||
Teuku Nyak Arif | Teuku Nyak Arif (lahe di Ulèë Lheuë, Acèh, 17 Buleuen Tujoh 1899 – wapheuet di Takengon, Aceh, 4 Buleuen Limong 1946 bak umu 46 thon) nakeuh sidroe pahlawan nasional Indonesia. Bak masa peujuang keu peumeureudehka Indonesia, bak Volksraad (parlemen) geupeugot, Teuku Nyak Arif teupileh seubagoë waki phon nibak Aceh. Nyak Arif lheueh nyan geulantik seubagoë gubernur Aceh keuphon (1945–1946) le gubernur Sumatra phöen, Muhammad Hasan.
Gop nyan geuseumiyup di Banda Aceh. | ||
Teuku Umar | Teuku Umar (Bahsa Acèh: Teuku Uma) lahé di Meulabôh, Acèh Barat bak thôn 1854. Yah gop nyan Achmad Mahmud nyang meuasay nibak biëk ulèë balang Meulabôh. Endatu Teuku Umar nakeuh nibak biëk Minangkabau nakeuh Datuk Makhdum Sakti. Salah sidroë biëk Datuk Makhdum Sakti nyang tom meuguna keu Sôleutan Aceh, nyang bak watèë nyan lé sidroë panglima sagoë geuneuk cok kuwasa Soleutan Acèh.
Beureukat guna panglima biëk Minangkabau nyan Sôleutan Aceh seulamat nibak bahya nyan. Meusabab nyankeuh ureuëng nyan geupeu'ék jeuët keu ulèë balang 6 mukim ngon lakab Teuku Nan Ranceh, nyang lheuëh nyan na duwa droë aneuk agam nakeuh Nanta Seutia ngön Ahmad Mahmud. Lheuëh abéh umu Teuku Nan Renceh, Nanta Seutia geugantoë neuduëk ayah gop nyan seubagoë uleë balang 6 Mukim. Gop nyan na aneuk inong nyang geubôh nan Cut Nyak Dhiën. Ahmad Mahmud geumeukawén ngon adoë inong raja Meulabôh.
Lam geumeukawén nyan gop nyan na duwa droë aneuk inong ngon peuët droë aneuk agam. Nibak peuët droë aneuk agam nyan, salah sidroë nakeuh nangeuh Teuku Umar. Teuma, Teuku Umar ngön Cut Nyak Dhiën nakeuh sidroë cèëdara saboh nek ngon lam darah gop nyan na darah Minangkabau. | ||
Tibèt | Tibèt nakeuh saboh propinsi di nanggroë Rèpublik Rakyat Cina atawa, nyang geupeunan lé Cina Xizang deungön status Wilayah Otonomi bak RRC. Tibèt nakeuh da’irah nyang di gunong Himalaya nyang ka yém cit geukheun seubagoë "bubông dônya", meubatah deungon Nepal, Bhutan, India bak sagoë luwa nanggroë Cina, ngön Propinsi Xinjiang, Qinghai ngon Sichuan bak sagoë dalam nanggroë Cina.
Nang nanggroë di Tibèt nakeuh Lhasa. | ||
Turuki | Turuki nakeuh saboh nanggroe nyang na di banuwa Asia, ladôm bagianjih na cit rôh lam banuwa Iërupa. Nanggroe nyoë nakeuh nanggroe nyang ureuëngjih le ureuëng Éseulam.
Bumoë.
Turuki nakeuh nanggroë transkontinental Eurasia. Wilayah blah Asia (Anatolia) luwaihjih na 97% nibak wilayah nanggroëjih. Wilayah nyoe meungklèh ngön Turuki Iërupa geupisah lé Seulat Bosphorus, La'ôt Marmara, ngön Seulat Dardanella. Luwaih wilayahTuruki Iërupa nakeuh 3% nibak luwaih nanggroë. | ||
Turkmènistan | Turkmènistan nakeuh saboh neugara nyang na di Asia Teungöh. Nang nanggroejih nakeuh Ashgabat.
Beunagi Wilayah.
Turkmènistan geuweuëk lam 5 boh wilayah ("welayat") ngon saboh distrik nang nanggroe. Tiëp wilayah geuweuëk lom lam distrik ("etrap"), nyang jeuet keu banda atawa gampông. Lam kanun Turkmenistan, banda-banda jeuët seubagoe "welaýat" (wilayah) atawa "etrap" (distrik). | ||
Uetersen | Uetersen () nakeuh saboh gampông nyang na di tunggara Jeureuman. Neuduëkjih antara banda Pinneberg ngön Schleswig-Holstein, toë ngön kruëng Pinnau. Bak thôn 2007 na 17.865 droë ureuëng nyang duëk di gampông nyoë. | ||
Ulama | Ulama () beuntôk jamak nibak 'alim (), hareutoëjih ureuëng nyang meuphôm bhah èleumèë agama Iseulam.
Na ulama fiqah, tauhid, tasawôh. Na chit ulama lam bidang èleumèë tajwid, nahu, sharaf, lugat, bayan, balaghah, mantèq atawa falsafah Iseulam, meunankeuh lam èleumèë ugama.
Ulama-ulama Èndônèsiya.
Cukôp na le ulama di Èndônèsiya, miseuëjih ulama-ulama nyang geubôh nan Wali Songo (Wali Sikureuëng). | ||
Imarat Arab Meusaboh | Imarat Arab Meusaboh nakeuh saboh nanggroë nyang teuduëk di ujông tunggara Jazirah Arab di Lhôk Parisi, meuceuë ngön Oman di timu seureuta Arab Saudi di seulatan. Bak thôn 2013, jeumeulah ureuëng duëk di IAM nakeuh 9,2 yuta droë, 1,4 yuta ureuëng aseuli ngön 7,8 yuta ureuëng tamong.
Neuweuek wilayah.
Imarat Arab Meusaboh geuweuëk lam 7 boh imarat, nyakni: | ||
Uzbèkistan | Uzbèkistan (meujan-jan geuhija Uzbèkstan atawa Ozbèkistan), nan raseumijih Rèpublik Uzbèkistan (bahsa Uzbèk: "O‘zbekiston Rèspublikasi" atawa "O‘zbèkiston Jumhuriyati"; Sirilik: Ўзбекистон Республикаси; bahsa Rusia: Республика Узбекистан), nakeuh saboh neugara nyang na di Asia Teungöh. Neugara nyan meurdeka dari Uni Soviet bak thôn 1991. Neugara ngon wilayah nyang meukurông ngon tanoh darat nyoe meuceuë ngon Kazakhstan blah rot barat ngon barôh; Kirgiztan ngon Tajikistan di timu; ngon Afghanistan ngon Turkmènistan di tunong. Bahsa raseumi saboh-saboh jih nakeuh bahsa Uzbèk, saboh bahsa nibak bahsa Turki, meunan cit bahsa Rusia mantong geunguy di neugara nyan.
Nang nanggroë neugara Uzbèkistan nakeuh kuta Tashkent. Ureuëng duëk di neugara nyan na 37,545,167 droe bak keunira thôn 2024.
President : Shavkat Mirziyoyev | ||
Vatikan | Vatikan nakeuh salah saboh nanggroë nyang paléng ubit di donya nyoë. | ||
Wikipèdia | Wikipèdia saboh ènsiklopèdia bibeueh nyang na lam internèt. | ||
Xinjiang | Xinjiang nakeuh saboh propinsi otonomi nyang na di Cina. Ureuëng duëk di propinsi nyoë nakeuh ureueng Islam. Dilèë nan propinsi nyoë nakeuh Uyghuristan. Nang nanggroe propinsi nyoe nakeuh Urumqi (Wulumuqi). | ||
Nabi Ya'qub | Nabi Ishaq na geu meukawén ngön salah sidröe ureuëng nyang nan gopnyan Rifqah. Bak Rifqah nyoë keuh lahè duwa droë aneuk. Nyang phôn Ish, nyang keu duwa Ya'qub. Ish that geu gaséh lé ayah geuh, meunyoë Ya'qub brat that geu sayang lé mak gop nyan.
Bak watè Nabi Ishaq ka tuha, hanjeuët geu keumalön lé. Sabab nyan keuh 'Ish kayém nyang satöh Nabi Ishaq. Bak saböh uroë Rifqah geu yeuëw peugèt hidangan bak Ya'qub keu Nabi Ishaq seugohlom geu peugèt lé 'Ish.
Öh leuëh Ya'Qub geu satöh ayah geuh, geu meudô'a lé Nabi Ishaq keu Nabi Ya'qub. Dô'a jih: "Mudah-mudahan gata keuh nyang peutrôn Nabi-nabi ngon raja." | ||
Yaman | Yaman nakeuh saboh neugara nyang na di wilayah Asia Barat ngön nang nanggroë Shan'a'.
Neuweuëk nanggroë.
Yaman geuweuëk lam 21 boh propinsi (muhafazah) ngon saboh da'irah kusuih, nyakni: | ||
Urdun | Urdun atawa Yordania nakeuh saboh nanggroë nyang na di wilayah Asia Barat.
Neuweuëk nanggroë.
Nanggroë Urdun geuweuëk lam 12 boh propinsi (muhafazah), nyakni: | ||
Iërupa | Iërupa nakeuh salah saboh nibak tujôh banuwa nyang na lam dônya. beunagi ateuh jazirah barat Eurasia, Iëropa geuweuëk nibak Asia, lé kruëng Ural diplah wilayah Pegunungan Kaukasus, Laôt Kaspia ngön Laôt Itam, lom kruëng nyang peusaboh laôt Itam ngön Laôt Aegea.
Iëropa meuceuë ngön Samudra Arktik röt barôh, Samudra Atlantik röt barat, Laôt Mediterania röt teunong, ngön Laôt Itam röt blah timu. Neuduëk banuwa Iërupa bak hakikat jih mantöng meusaboh ngön banuwa Asia, teutapi meuceuë banuwa antara ban dua nyan nakeuh sabab drah budaya ngön politék.
Iëropa nakeuh banuwa keu dua ubeut lam dônya, ngön luwah10.180.000 km2 atawa 2% nibak meubileuëng luwah bumoë. Dari lingka 50 neugara di Iëropa, Rusia nakeuh neugara paléng luwah lom ngön meubileuëng ureung duek nyang paléng le, jicok 40% dari banuwa (bahpih neuduëk neugara nyoë di Iëropa ngön Asia). Nanggroë Vatikan nakeuh nyang paléng ubeut. Iëropa nakeuh banuwa keu lhèë nyang paléng le ureuëng duëk, leuh Asia ngön Afrika, meubileuëng 733 juta atawa keunira 11% nibak ureuëng duëk lam dônya.
Tarèh.
Homo georgicus, nyang udép watèë 1,8 juta thôn nyang ka u likôt di Georgia, nakeuh manusia purba nyang keu phôn jiteumeung di Iëropa. Watèë 1 juta thôn oh leuh nyan, jiteumeung lom manusia purba nyang la'én di Atapuerca, Seupanyo. Leunyan geupeunan manusia Neanderthal (geucok dari nan lembah Neandertal di Jerman) jiteubiët di Iërupa 150.000 thôn nyang ka u likôt, dan gadoh dari ceunatan fosil keunira thôn 28.000 Seugolom Masehi, sabab gadoh nyan mungkén lé meubah iklém, Neanderthal nyan meugantoë lé manusia modèrèn, nyang leumah di Iëropa keunira 43-40.000 thôn nyang ka u likôt.
Bumoë.
Iërupa nakeuh beunagi daratan nyang leubèh rayek jithèë ngön nan Eurasia. Banuwa nyoë mula phôn nibak Pegunungan Ural di Rusia, nyang peudeuh ceuë timu Iërupa ngön Asia. Ceuë teunggara ngön Asia hana meu oh neuduëk ji. Nyang lazém nakeuh Kruëng Ural atawa Kruëng Emba. Ceuë meupawôt ngön Laôt Kaspia, leuhnyan Pegunungan Kaukasus, atawa Depresi Kuma-Manych, trôk an Laôt Itam; Bosporus, Laôt Marmara, lom Dardanelles nyang peuakhé ceuë ngön Asia. Laôt Mediterania blah teunong nyang peu cré Iëropa nibak Afrika. Ceuë röt barat nakeuh ngön Samudra Atlantik.
Karap bandum neugara-neugara Iëropa nakeuh anggèëta dari Konsil Eropa, hana si ngön Belarus, lom Vatikan.
Iëropa geupeuna saboh kawan keu neugara-neugara Iëropa nyang nyang jithèë ngön nan Uni Iëropa nyang jinoë kana 28 boh neugara anggèëta. | ||
Iërupa Barat | Neugara-neugara nyang rôh lam wilayah Iërupa Barat nakeuh: | ||
Iërupa Teungoh | Neugara-neugara nyang rôh lam wilayah Iërupa Teungoh nakeuh: | ||
Iërupa Timu | Neugara-neugara nyang rôh lam wilayah Iërupa Timu nakeuh: | ||
Iërupa Utara | Neugara-neugara nyang jitamong lam wilayah Iërupa Utara nakeuh: | ||
Lubnan | Neuweuëk nanggroë.
Lubnan geuweuëk lam 6 boh "muhafazhah" nyang lheueh nyan geuweuek lom lam 25 boh "qadha"', nyakni: | ||
Israèl | Israel (Bahsa Ibrani: יִשְׂרָאֵל "Yisrā'el"/ מְדִינַת יִשְׂרָאֵל "Medīnat Yisrā'el") nakeuh saboh neugara nyang na di wilayah Asia Barat Daya. Nang nanggroe Israel nakeuh Tel Aviv.
Tarèh.
'Oh masa nanggroe Filastin jijajah lé Inggréh bak thôn 1920, mulaikeuh jitamong ureueng Yahudi jitamong u Filastin. Ureueng Yahudi mulai jibloe tanoh-tanoh soh nyang na. 'Oh watèe ureueng Yahudi jipeunyata nanggroe droe bak thôn 1948, 6 % nibak tanoh Filastin ka jibloe lé awak nyan. Bak masa nyan ka na 600.000 ureueng Yahudi, salang ureueng Arab Filastin na 1.300.000 droe. Sigolom nyan bak thôn 1919, ureueng Yahudi barô na 60.000 droe. | ||
Wat Tunong | Wat Tunong (Bahsa Viètnam: "Việt Nam"), nan raseumi nakeuh Rèpublik Sosialis Viètnam nakeuh saboh neugara palèng timu di Seumenanjung Indôchina di Asia Teunggara. Vietnam meuceuë ngon Rèpublik Rakyat China di barôh, Laos blah rot barat la'ôt, Kamboja blah rot barat daya ngon blah rot timu meuhalak La'ôt China Tunong. Ngon jumeulah ureuëng duëk na ± 84 juta droë, Viètnam nakeuh neugara nyang peunadat ureuëng duëk keu 13 di dônya.
Beunagi Wilayah.
Viètnam geuplah lam 58 boh propinsi (bahsa Viètnam:tỉnh, nibak bahsa China:省, sheng). Na limong banda rayek ("thành phố trực thuộc trung ương") nyang sifeuëtjih santeuët ngon propinsi.
Propinsi-propinsi nyoë geuweuëk lom lam banda propinsi ("thành phố trực thuộc tỉnh"), banda ("thị xã"), ngon da'irah ("huyện"), nyang geuweuëk lom lam banda-banda ubit ("thị trấn") atawa gampông ("xã").
Banda-banda rayek geuweuëk lam distrik ("quận") ngon da'irah, nyang dudoë geuweuëk lom lam peumeurintah lokal ("phường"). | ||
Filipina | Filipina nakeuh saboh nanggroë nyang na di Asia Teunggara.
Beunagi Wilayah.
"Eu: Dapeuta Propinsi di Filipina"
Filipina geuplah u lhee boh kawom pulo: Luzon, Visayas, ngon Mindanao. Kawom pulo nyoe geuplah lom u 17 wilayah, 80 propinsi, 120 banda rayek, 1511 banda, ngon 42.008 barangay. | ||
Muang Thai | Muang Thai atawa Muangthai (Bahsa Thai: ประเทศไทย) nakeuh saboh nanggroë nyang na di Asia Teunggara. Nang nanggroejih nakeuh Bangkok
Neuweuek Nanggroe.
Muang Thai geuweuëk lam 75 boh propinsi, nyang geupeusaho lam 5 wilayah. Na cit duwa banda rayek nyang nakeuh kuwasajih kusuih: Bangkok (Krung Thep Maha Nakhon) ngon Pattaya. Nibak duwa banda nyan nyang santeuët ngon propinsi nakeuh Bangkok nyang kayém geukheun seubagoë propinsi keu-76.
Tiëp propinsi geuplah lom u distrik-distrik (amphoe) nyang geuplah lom u sub-distrik (tambon). Bak 2006 na 877 distrik (อำเภอ, amphoe) ngon 50 distrik di Bangkok (เขต, khet). Propinsi-propinsi di lingka Bangkok kayém geukheun cit seubagoë Bangkok Raya (ปริมณฑล, pari monthon). Propinsi-propinsi nyoë nakeuh: Nonthaburi, Pathum Thani, Samut Prakan, Nakhon Pathom ngon Samut Sakhon. Nang nanggroë di propinsi nakeuh cit nan propinsi. Miseuë: Nang nanggroë di Propinsi Chiangmai ("changwat Chiang Mai") nakeuh "Mueang Chiang Mai" atawa "Chiangmai". 76 Propinsi di Muangthai nakeuh: | ||
Kamboja | Kamboja nakeuh saboh nanggroë nyang na di Asia Teunggara.
Wilayah.
Nang nanggroë ngon propinsi nakeuh wilayah tingkat sa di Kambodia. Na 23 propinsi di Kamboja ngon nang nanggroë Phnom Penh. Banda-banda rayek, distrik, ngon Khan nakeuh wilayah tingkat duwa di Kamboja. Propinsi-propinsi nyan geuplah u 26 banda rayek ngon 159 distrik, nang nanggroë geuplah u 8 khan. Distrik-distrik nyan geuplah lom u gampông (khum) ngon sangkat. Banda-banda rayek ngon khan geuplah lom u sangkat-sangkat. | ||
Meusé | Meusé () nakeuh saboh neugara nyang na di wilayah Afrika Barôh. Neugara nyoe jithèe ngön tamadun keureu'euen masa Fir'aun. Meusé jithèe cit ngön na saboh jami'ah rayek nyakni Jami'ah Al-Azhar.
Neuweuek nanggroe.
Meuse teuweuek lam 27 boh propinsi (muhafazah), nyakni: | ||
Aljazair | Aljazair (Bahsa Arab: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية- Bahsa Peurancih: Algérie. République algérienne démocratique et populaire- Bahsa Tifinagh: ⵟⴰⴳⴷⵓⴷⴰ ⵜⴰⵎⴻⴳⴷⴰⵢⵜ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵜⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉⵜ), raseumi Republik Demokratik Rakyat Aljazair nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara ngon pante Mediterania. Nang nanggroe Aljazair nakeuh banda Al-Jazair. Aljazair nakeuh nanggroe deungon sistem republik presidensil. Beunagi wilayah geuh dari nyang rayek nakeuh 48 wilayah (propinsi), 553 dairah (distrik), 1541 balad (mukim). Ngon le ureueng duek leubeh nibak 37 juta, Aljazair nakeuh neugara paleng le ureueng duek ke 34 di bumoe. Sonatrach, badan useuha minyeuk neugara nyoe nakeuh badan useuha nyang paleng rayek di Afrika. Aseuka Aljazair nakeuh nyang rayek keu 2 deungon dana paleng le di Afrika.
Deungon total luwaih 2.381.741 km kuadrat, Aljazair nakeuh neugara deungon rayek keu 10 di bumoe, paleng rayek cit di Afrika ngon Mediterania. Neugara nyoe meuceue deungon Tunisia di timu la'ot, libya di timu, Maghribi di barat, Sahara Barat, Mali, ngon Mauritania di daya, Niger di teunggara, ngon La'ot Mediterania di utara. Aljazair nakeuh neugara anggeeta OIC, Uni Afrika, Liga Arab, OPEC, PBB, ngon nakeuh sabok nibak neugara nyang peuphon Uni Arab Maghreb.
Tanoh jinoe jeut keu Aljazair nakeuh teumpat meuasay le teumadon praseujarah, lagee teumadon Ateria deungon Capsia. Wilayah nyoe dilee le tom na keurajeun deungon dinasti, lagee Numidia Barbar, Carthaginia, Rum, Vandal, Bizantium, Bani Umayyah, 'Abbasiyah, Fathimiyah ('Ubaidi), Al-Murabithun (Barbar), Al-Muwahhidun (Barbar) dudoe 'Utsmaniyyah.
Nan nanggroe.
Nibak padum droe ahli tareh, kata Aljazair meuaway di kata "Ldzayir", meuhareutoe wilayah Aljazair lam bahsa Arab Maghreb deungon Barbar nyang kadang meuhubong deungon masa Keurajeun Ziriyun diyub kuwasa Raja Ziri bin Manad, nyang phon geupeudong banda Al-Jazair.
Taréh.
Taréh Away.
Aljazair nakeuh teumpat timoh keumang alat tincu paleng maju di masa Paleolithik Teungoh. Alat-alat masa nyoe, mula bak 30.000 SM, geupeunan deungon Aterian (nibak dairah arkeologi Bir al-'Atar, seulatan Tabasah).
Industri alat sikin nyang na di Afrika Utara, nakeuh teumadon Iberomaurisian (wilayah rayek geuh di wilayah Wahran). Industri nyoe lagee hie meuluwah u wilayah pasi Maghreb di antara thon 15.000 trok an 10.000 SM. Teumadon Neolithik (peulara meunatang ngon peunula) meutimoh di wilayah Sahara ngon Mediterania Maghreb antara thon 6000 ngon 2000 SM. Udep teumadon nyoe, le leumah lam seunaleuk di Thasili Najar nyang dominan di Aljazair sampe masa klasik.
Padum boh bansa di Afrika Utara meusaboh jeuet keu bansa nyang la'en, Barbar, seubagoe asoe lhok Afrika Utara. | ||
Libya | Libya nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara. | ||
Sahara Barat | Sahara Barat nakeuh saboh neugara nyang na di wilayah Afrika Barôh. | ||
Sudan | Sudan ( "as-Sūdān" or ;), nan raseumi: Republic of the Sudan ( "Jumhūrīyat as-Sūdān") nakeuh saboh nanggroë nyang na di wilayah Afrika Utara. | ||
Tunisia | Tunisia (Bahsa Arab: تونس, Republic of Tunisia, الجمهورية التونسية) nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara. "الجمهورية الوطنية" | ||
Mauritania | Mauritania (Bahsa Arab: موريتانيا, Bahsa Peurancih: Mauritanie) nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara. | ||
Ethiopia | Ethiopia nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara. | ||
Eritrea | Eritrea saboh neugara nyang na di wilayah Afrika Utara. | ||
Djibouti | Djibouti nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Timu. | ||
Kenya | Kenya nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Timu. | ||
Somalia | Somalia nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Timu. | ||
Tanzania | Tanzania nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Timu. | ||
Uganda | Uganda nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Timu. | ||
Gandapura, Bireuen | Gandapura nakeuh saboh keucamatan lam kabupaten Bireuën. Disinan di thee ngon gang leumo bak uroe peukan. Gandapura artijih "dua boh gerbang". Nang nanggroë keucamatan Gandapura nakeuh gampông Geurugok.
Asai nan.
Gandapura artijih "dua boh gerbang". Jameun dilèe na keurajeuen nyang dithèe ban sigom donya sigolom Islam tamong u Acèh. Nan keurajeuen nyan Kampa nyang jinoe jeuet keu nan Jeumpa. Meuligoe raja Kampa na di Samalanga. Na kubu gopnyan na mantong sampé jinoe hat uroe ka jikueh seubagoe bukti lé awak luwa nanggroe sithôn leubèh nyang u likôt. Kekuasaan keurajeuen Raja Kampa nyan cukôp raya. Luwah istana mantong dari Samalanga sampoe trôk u Geurugok. Pah that di da'irah Geurugok diduek gerbang duwa boh tamong lam istana Keurajeuen Kampa.
Gampông.
Nan Geurugok dicok bak nan saboh gampông nyang rayek bak masa nyan dilèe (jameun) seugolom gampông nyan cré bré jeuet keu gampông ubiet laén. Nan gampông nyan nanjih "Geurugok". Na saboh calitra nan Geurugok dicok bak saboh meunatang nyang udépjih bak binèh la'ôt meuseubab toe that ngön binèh la'ôt. Meunatang nyan geukheun lé ureueng tanyoe Acèh "Guerugui" saboh meunatang nyang karang saban hi ngön bieng. Meunatang nyan nakeuh badanjih kôp ubiet lom leubèhjih bak plueng nyang sép tajam lom lisék bak keumalön. Sinankeuh geucok nan gampông nyan. | ||
Jeureuman | Jeureuman (bahsa Jeureuman: "Deutschland", "Bundesrepublik Deutschland") nakeuh saboh neugara nyang na di Ierupa Barat ngon nang nanggroëjih nakeuh Berlin.
Neuweuëk Nanggroë.
Jeureuman teudöng nibak 16 boh neugara bagian nyang ban dum nyan geupeunan ngön "Länder".</ref> Tiëp neugara bagian nyan na undang-undang neugara droë maséng-maséng ngön na hak otonom nyang rayek lam hai organisasi dalamjih.
Meusabab na bida lam luwaih ngön jeumeulah ureuëng duëk, neuweuëk wilayah nibak neugara-neugara bagian nyoë meula'én-la'én, kusuihjih antara neugara bagian banda ("Stadtstaaten") ngön neugara bagian nyang wilayahjih leubèh luwaih ("Flächenländer"). Keu tujuan administrasi wilayah, 5 boh neugara bagian, nyakni Baden-Württemberg, Bavaria, Hesse, Rhine-Westphalia Utara ngon Saxony, geuweuëk lam 22 boh distrik peumeurintah ("Regierungsbezirke"). Lam thôn 2021, di Jeureuman na 400 boh distrik ("Kreise"), nyakni 294 boh distrik gampông ngön 106 boh distrik banda. | ||
Rumania | Rumania nakeuh saboh nanggroë nyang na di banuwa Iërupa Teungoh blah timu.
Beunagi nanggroe.
Rumania teuplah lam 41 "județe", atawa simacam propinsi, jitamah munisipalitas Bukares (București). Tiep judeţe na diwan judeţe ("consiliu județean"), nyang meutanggong jaweueb keu neumat (pemerintahan) da'irah. Județe teuplah jeuet keu kuta (sing. "oraș", pl. "orașe") ngon komune (sing. "comună", pl. "comune"). Na 319 boh kuta ngon 2686 komune di Rumania. Tiep kuta ngon komune na walikuta ("primar") ngon diwan da'irah ("consiliu local").
Di yup nyoe nakeuh dapeuta județe/propinsi Rumania (meuurot bak abjad): | ||
Hongaria | Hongaria nakeuh saboh nanggroë nyang na di banuwa Iërupa blah timu. | ||
Polandia | Polandia (bahsa Polski Polska) nakeuh saboh nanggoe di Ierupa Teungöh nyang meuceu ngön Jeureuman blah barat, Cèko ngön Slovakia blah tunong, Rusia ngon Lituania blah timue, Bèlarus ngon Ukraina blah barat. | ||
Moldova | Moldova nakeuh saboh nanggroë nyang na di banuwa Iërupa blah timu. | ||
Chili | Chili (Bahsa Seupanyo: "República de Chile") nakeuh saboh nanggroë nyang nan nang nanggroëjih Santiagô de Chili. | ||
Bandar Udara Antar Nanggroë Chubu Centrair | Chubu Centrair International Airport atawa Central Japan International Airport na keuh saboh bandara yang geulayang wilayah Nagoya di Prefektur Aichi. Bandara nyoe geubangun di Teluk Ise reut blah seulatan Nagoya nibak saboh pulopulo yang geupeugeut. Geubuka nibak 17 Buleun Dua 2005, bandara nyoe nakeuh keu gantoe bagi Bandara Nagoya nyang ukeu geu bri kode kode IATA NGO sudangkan kode ICAOnya nakeuh RJGG.
Chubu merupakan bandara lepas pantai ke-3 setelah Bandara Nagasaki dan Bandara Internasional Kansai di Osaka. Ketika bandara ini dibuka pada Februari 2005, dia langsung mengambil seluruh penerbangan komersial di Bandara Nagoya. Bandara ini dibuka untuk mengantisipasi Expo 2005 di Prefektur Aichi.
Konstruksinya dimulai pada Agustus 2000, dengan dana 768 milyar yen (5,5 milyar euro, 7,3 milyar dolar AS), namun karena manajemennya efisien, maka hampir 100 milyar yen dapat dihemat. [https://web.archive.org/web/20050413120439/http://202.221.217.59/print/news/nn02-2004/nn20040220b8.htm]
Penerbangan bersama destinasi.
jalan antarabangasa tarminal. | ||
Nyaw'ong | Nyawong atawa roh, saboh peuneujeuët Allah swt, lam bahsa Arab geupeunan ruh atawa arwah. Nyawong nyan nakeuh na makhluk hudép nyang na lam alam raya nyoë. Mandum makhluk hudép nyan na nyawong, peu keuh manusia, jén, malaikat, atawa hèwan (meunatang).
Meunyo hana lé nyawong bak sidroë-droë makhluk nyan ka geupeunan makhluk nyan maté, tiep geutanyoe makhluk na nyang na nyawong bak saboh masa akan geucok pulang lé po teuh Allah ta'ala, nyang geuyue jak tarék nyawong nyan bak malaikat Izrail atawa malaikat Mawot. | ||
Syuruga | Syuruga atawa surga nakeuh saboh teumpat balasan nyang göt nyang geubri keu hamba-hamba nyang seumatéh keu Allah. Lam syuruga nyan keuh ureueng-ureueng meuiman meurumpök nikmat nyang h'an abéh-abéh. Syuruga nyan geubri lé Allah keu hamba meunurôt deurjat seumatéh sidroe-droe hamba. Ureueng nyang paléng lé seumatéh bak neusurôh Allah nyan keuh ureueng nyang meutumèe syuruga nyang paléng göt.
Syuruga Lapan.
Syuruga na lapan boh nyang geuhareutoe lam Al-Qur'an. Nan-nan syuruga nyan nakeuh: | ||
Benin | Benin nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Burkina Faso | Burkina Faso nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Gambia | Gambia nakeuh saboh neugara nyang na lam wilayah Afrika Barat. | ||
Togo | Togo nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Ghana | Ghana nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. Neugara nyan meuceuë ngon Panté Gadéng blah rot barat, Burkina Faso di barôh, Togo di timu, ngon Lhôk Nugini di tunnong. Luwah wilayahjih rab duwa go luwah pulo Jawa. Ghana nakeuh saboh neugara nyang meuhasé coklat paléng rayeuek di dônya, na cit alumunium nyang paléng le di Afrika. Dilèe neugara nyan nanjih Panté Meuh, namn "Ghana" teuka nibak Keurajeuën Ghana (adak pih wilaayah keurajeuën nyan hana dum luwah Ghana jinoe).
Seugolom jameun jitamong peunjajah keunan Ghana nakeuh neuduëk nibak padum-padum boh keurajeuën jameun, lagèe keurajeuën lam pucôk Ashanti ngon padum boh neugara Fante di sipanyang panté. Mandum keurajeuën dsinan ka jimeuniaga ngon bansa Iërupa peuë lom lheuëh na hubôngan ngon bansa Portugéh bak abad keu-15.
Ghana nakeuh neugara kulét itam Afrika nyang phôn that meuteumeung cok meurdèka nibak peunjajah. Neugara nyan jicok pulang meurdèka nibak Britania Raya thôn 1957. Bak thôn 2005 jumeulah ureuëng duëk na keuh meu jumeulah 21.029.853 droe. | ||
Guinea | Guinea nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Mali | Mali nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Liberia | Liberia nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Guinea Bissau | Guinea Bissau nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Niger | Niger nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Nigeria | Nigeria nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Barat. | ||
Panté Gadéng | Panté Gadéng nakeuh saboh neugara nyang na lam wilayah Afrika Barat. |
Subsets and Splits